Ondernemersorganisaties MKB-Nederland en VNO-NCW hebben laten peilen hoe de BV Nederland momenteel denkt over het ondernemersklimaat. En het beeld uit de steekproef blijkt niet echt zonnig te zijn. Zo’n driekwart van de ondervraagden vindt dat het Nederlandse ondernemingsklimaat de afgelopen 5 jaar enigszins of sterk verslechterd is. Bij de peiling in 2023 was dat nog 62%. Op de vraag of Nederland een aantrekkelijk land is om in te ondernemen vult 44% het vakje ‘mee oneens’ of ‘volledig mee oneens’ in, tegen 28% bij de peiling in 2023. Momenteel vindt 33% Nederland nog wel aantrekkelijk als ondernemersland, tegen 38% in 2023. Het sentiment is dus aardig verslechterd, zoals onlangs ook al is gebleken in een onderzoek in opdracht van de overheid.
Als de oorzaken worden afgepeld, vinden de ondervraagde ondernemers dat er rondom de thema’s verduurzaming (24%), kansen voor innovatie (16%) en energiekosten (10%) nog wel enigszins verbetering is geweest in 2023. Maar 52% heeft op geen enkel thema verbetering gezien. Sterker: op het gebied van regeldruk en vergunningverlening (58%), tekort aan personeel (48%) en belastingen en premies (42%) zien veel ondernemers juist verslechteringen.
Uit de peiling blijkt dat de politiek hierbij een behoorlijke rol ligt speelt. Ondernemers hebben zorgen over de ‘toenemende polarisatie’ in de samenleving, en een meerderheid vindt dat dit een bedreiging is voor het ondernemersklimaat. Ook is het percentage ondervraagden dat vindt dat de politiek onvoldoende oog heeft voor de belangen van ondernemers flink gestegen, van 65% naar 79%. Daarnaast zijn de zorgen over de betrouwbaarheid en stabiliteit van politiek en bestuur groter geworden. Met de stelling ‘ik heb er vertrouwen in dat de verkiezingsuitslag leidt tot een werkbaar en stabiel kabinet’ is 17% het (volledig) eens, 22% is neutraal en 60% is het er (volledig) mee oneens.
De toenemende somberheid leidt bij een deel van de ondernemingen ook tot minder investeringen. Van de ondervraagden is 26% het (volledig) eens met de stelling dat hun onderneming de komende 12 maanden niet meer gaat investeren. 55% is het (volledig) oneens met die stelling. Uit de onderliggende gegevens blijkt dat met name grotere ondernemingen met meer dan 50 werknemers (64%) en meer dan 250 werknemers (68%) het bovengemiddeld vaak eens zijn met deze stelling. Bij ondervraagden met minder dan 10 werknemers is dit minder: 42% is het (volledig) eens met de stelling. Dat er minder animo is om te investeren, komt ook naar voren uit de recent gepubliceerde cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek over het ondernemersvertrouwen. In januari 2023 verwachtten ondernemingen per saldo nog een toename van de investeringen, maar dit jaar is die verwachte toename helemaal weggesmolten.
Over het negatieve economische effect van dalende investeringen hebben de ondernemersorganisaties ook al eerder aan de bel getrokken, in de hoop dat een nieuw kabinet die boodschap in de oren knoopt. En als ander teken aan de wand dat er actie nodig is, wijzen zij nog op mogelijke verhuisplannen van ondernemingen. In deze peiling is inmiddels 18% het (volledig) eens met de stelling ‘ik overweeg serieus om met (een deel van) het bedrijf uit Nederland te vertrekken’. Bij de peiling in 2023 was dat nog 13%. Tegelijkertijd is 67% het (volledig) oneens met de stelling, al is dat wel minder dan de 75% in de steekproef uit 2023. Ook hier is het zo dat de grotere ondernemingen het bovengemiddeld vaak eens zijn met de stelling om mogelijk naar het buitenland te verkassen.
